«Սրտի վալետ». նոր հումորային սիթքոմի մանրամասները. BACKSTAGE

Գեւորգ Մկրտչյանի եւ Քրիստինա Հովհաննիսյանի առաջին տանգոն

Գեևորգ Մկրտչյանը և Քրիստինա Հովհաննիսյանը պսակադրվեցին

Աներեւակայելի էմոցիաներ. Համասյանի համերգը Խուստուփ լեռան լանջին

Տիհանա Vibes. Ո՞րն է ամուսնության լավագույն տարիքը, եւ կարելի՞ է արդյոք դավաճանել

MOCT 5. Անդերգրաունդ կյանքը Հայաստանում

«Armflix»-ի «Տանդեմ» սերիալի առաջին 3 սերիաների ցուցադրությունը, կարմիր գորգն ու հայտնի հյուրերը (VIDEO)

Անդրեյ Մակարեւիչ. «Ինտերնետը շատ շուտ է հասել մարդկությանը»

Գուշակիր գույնը, ստացիր ծաղկեփունջ. մեկ օր՝ Մայիս Վարդանյանի հետ

Տիհանա Vibes Դավիթ Մանոյանի հետ. Իվետա Մուկուչյանի հետ տեսահոլովակի, Կասպերի եւ այլ թեմաների մասին

Տիհանա Vibes. ZatikArtFest-ի գույներն ու մարդիկ

Տիհանա vibes. Թվում է՝ պարզ հարցեր են, պարզվում է՝ ոչ այնքան

Միխայիլ Շուֆուտինսկին ժամանեց Հայաստան

Տիհանա Vibes. Ընկերները, սեքսը, շաուրման. իսկ ձեզ ի՞նչն է երջանկացնում

Ի՞նչ ակնկալիքներ ունեն երեւանցիները «Եվրատեսիլում» Լադանիվայի մասնակցությունից

«Օսկար 2024». Լավագույնները, «ամենամերկը», հմայիչ Քենն ու մյուս հիշարժան պահերը

Տիհանա Vibes. Իսկ դուք պատրա՞ստ եք ձեր կնոջ համար այսպիսի «քննություն» հանձնել

«Մենչի վերջը» ստենդափի պրեմիերան, հայտնի հյուրերն ու գլխավոր «մեսիջը»

«Քյարթ-փիլիսոփայության» վերլուծության փորձ

22:11, 4 հուլիսի

«Քյարթ» հասկացությունն  իր մեջ այնքան շատ բան է ներառում, որ երկու բառով նկարագրելը պարզապես անհնար է։ «Քյարթ»-ը մի հոգեվիճակ է, կենսակերպ եւ մտածողություն։ «Քյարթ»-ը հայ հասարակության մի յուրահատուկ փիլիսոփայություն է։ «Քյարթ»-ը «ճշտի» խեղաթյուրված ընկալումն ու գնահատումն է։ Հայ «քյարթուները» առանձնանում են շրջակա միջավայրի հանդեպ ունեցած իրենց ագրեսիվությամբ, որը պայմանավորված է ինքնագնահատականի եւ իրենց կարեւորությունն ապացուցելու, ինչպես նաեւ սեփական կոմպլեքսներն ու հոգեբանական լուրջ խնդիրները թաքցնելու ցանկությամբ։

Միջին վիճակագրական հայ «քյարթը» մշտապես ինչ-որ մի բանից դժգոհ է։ Նա լիովին համոզված է, որ ամբողջ աշխարհը նրան պարտք է, նա մյուսներին բարձրից է նայում եւ նրա հայացքում մշտապես կարելի տեսնել «անհիմն մունաթ»։ Նրան գրեթե ոչինչ չի բավարարում. արեւը չափից շատ պայծառ է, ձյունը շատ հաճախ է գալիս, թռչունները սխալ տոնայնությամբ են երգում, շրջապատող մարդիկ պատշաճ չեն հագնվում։ Հավանաբար, «քյարթերը» շատ նրբազգաց են կյանքի առեղծվածների հանդեպ, սակայն չլինելով Պլատոն կամ Հեգել՝ նրանք նախընտրում են իրեն հոգեվիճակն արտահայտել անտեղի ագրեսիայով։ Վերջինս վկայում է այն մասին, որ հայ «քյարթը» մշտապես վրդովմունքի եւ հիասթափության մեջ է։ Չկարողանալով իրականացնել իրենց ցանկությունների եւ պահանջների մեծ մասը՝ (որոնք ոչ միշտ չէ, որ կապված է հնարավորությունների պակասով, այլ պայմանավորված են քաղքենի մտածելակերպով) «քյարթը» ճնշում է դրանք։

Պետք է նշել, որ նա ունակ չէ գոհանալ եւ վայելել լավ եղանակը կամ կյանքի մյուս հաճույքները, քանի որ «քյարթը» շատ պրիմիտիվ եւ տգետ մտածողություն ունի՝ այդ ամենը գիտակցելու համար։

Հայերի «քյարթու» մասը հիմնականում ապրում է բացառապես մի քանի հիմնական բնազդներով, որոնցից  ավելի տարածվածը՝ ինքնապաշտպանական բնազդն է։ «Քյարթի» ուղեղը նախընտրում է աշխատել «քնած ռեժիմով»։ Ես երբեմն կասկածում եմ, որ ուղեղի գործունեության համար անհրաժեշտ հինգ զգայական օրգանները նրանց պետք չեն, հակառակ դեպքում նրանց ուղեղը պարզապես «կկախի»։ Հայ «քյարթերը» աներեւակայելի տգետ են, բացի նրանք հպարտանում են իրենց տգիտությամբ՝ համարելով այն «մի մեծ առավելություն»։ Խոստովանեմ, որ ես այն տեսակի մարդկանցից չեմ, ովքեր իմանալով, որ դիմացինը Գյոթե չի կարդացել, կամ չգիտի թե ով է Դանթեն, ծամածռում են դեմքը։ Ինձ համար դա ինտելեկտի ցուցանիշ չէ։ Բայց «քյարթերի» տգիտությունը մեկ այլ բնույթ ունի։ Մարդ կարող է ընդհանրապես ոչ մի գիրք կարդացած չլինել, բայց հասարակության մեջ վարվեցողություն եւ պահելաձեւ իմանալ. սա այսպես կոչված, սոցիումում վարքագծի կանոններն իմանալն ու ներքին կուլտուրա ունենալն է։ Օրինակ, հազալով չթքել փողոցում, անցնողների հասցեին «անպարկեշտ» բառեր չասել, մեծերին հարգել եւ զարմացած հայացքով չնայել «տարօրինակ հանգված մարդկանց ետեւից»։ «Քյարթերի» խիստ սահմանափ մտածելակերպը տգիտության հետ միասին մեծ վտանգ են ներկայացնում։

Բացի կոմպլեքսավորված լինելուց՝ «քյարթերը» նաեւ վախկոտ են։ «Քյարթերը» շատ կասկածամիտ են եւ վախենում են, որ շրջապատող մարդիկ կբացահայտեն իրենց «գաղտնիքը», այդ պատճառով յուրաքանչյուր «սխալ» հայացք նա ընդունում է որպես մարտահրավեր իր տղամարդկային եսասիրությանը եւ պատրաստ է հարձակման՝ բղավելով «բռնեք ինձ, մորս արեւ»։ «Քյարթը» վիճաբանությունների  երբեք միայնակ չի գնում. նա կանչում է բոլոր իր նմաններին, որպեսզի նրանք իր «քաջագործություններին» վկան դառնան եւ տեսնեն, թե նա ինչ «խիզախությամբ» է բարձր պահում իր արժանապատվությունը։ «Քյարթուներից» շատերը պարզապես օճառի պղպջակ են, որոնք պարզապես պայթում են, երբ խնդիրն իսկապես լուրջ է։ Այդ դեպքում «քյարթը» անառակ որդու նման գնում է իր «զորեղ» հայրիկի մոտ, որը «որդու» պատասխանատվությունը վերցնում են իր վրա։ Իհարկե, «քյարթերի» մեջ լինում են նաեւ բացառություններ, բայց նրանք միայն հաստատում են ընդհանուր կանոնը։

Հայ «քյարթը» մոլի «հայրենասեր», «ազգային արժեքների» պաշտպան է, այն դեպքում, որ նա ոչ մեկի, ոչ էլ մյուսի մասին ընդհանրապես գաղափար չունի։ «Քյարթերը» չեն սիրում «պարսիկներին», արհամարհանքով են վերաբերում «ախպարներին», եթե նա Երեւանցի է, ապա չի սիրում նաեւ «գյումրեցիներին», «լոռեցիներին» եւ այլն։ Եթե «քյարթն» ունի քաղաքական հայացքներ, ապա դրանք հիմնված են միայն շահի վրա, այլ ոչ թե քաղաքական գաղափարախոսության շուրջ միասնության վրա (նման բառերն իրենց ծանոթ չեն). ելնելով շահից՝ նրանք հավատարիմ շան պես կծառայեն իրենց տերերին այնքան ժամանակ, մինչեւ վերջիններս իրենց դիմաց ոսկորի հաստ կտոր են գցում։ Նրա հայրենասիրությունը սահմանափակվում է միայն «մորս արեւ» ասելով, իսկ սեփական երկրի հանդեպ ունեցած սերը արտահայտվում է հետեւյալ կերպ. «մորսարեւ, սպանենք բոլոր թուրքերին»։ Բայց առաջին իսկ հարմար առիթի դեպքում այս «հայրենասերը» կլքի իր համար այդքան սիրելի պապական հայրենիքը եւ կգնա «Ռուսաստան», որովհետեւ «էս երկիրը երկիր չի»։ Նման մարդիկ լավագույն դեպքում գիտեն Թումանյանի եւ Կոմիտասի մասին՝ այն էլ միայն անունները։ Նրանց համար «արժեքները» ինչ-որ մեկի դեմքին հարվածելն է. նրան, ով «ճիշտ չի արտահայտվի» իր ընկերների, հարազատների եւ կնոջ հասցեին։ Ընդ որում, նա ինքը հաճախ իրեն թույլ կտա ուրիշի ծնողին կամ ընկերուհիներին վիրավորական խոսքեր ասել։

«Քյարթերը», իհարկե, հոմոֆոբ են։ Նրանք իրենց պարտքն են համարում պայքարել «գեյերի»  եւ «այլասերվածների» դեմ։ Ընդ որում, հենց նրանք են հաճախ իրար ձեռք ձեռքի տված քայլում եւ ամեն հանդիպման ժամանակ համբուրվում այնպես, ինչպես Բրեժնեւը եւ Հոնեկերը։ «Այլասերվածների» ցանկում մտնում են այն բոլոր մարդիկ, ովքեր ինչ-որ կերպ՝ հիմնականում արտաքնապես, տարբերվում են մյուսներից։ Եթե ինչ-որ մեկն ունի երկար մազեր, ապա ըստ «քյարթերի նորմաների»՝ նա «գեյ» է։ Ընդ որում, «քյարթերը» շատ ուշադիր են իրենց արտաքինի հանդեպ, որպեսզի ոչ մեկ իրենց «այլասերվածների» հետ չշփոթի։ Նրանց տղամարդկության եւ առնականության խորհրդանիշն է մեծ ու կլորիկ փորը, որը նրանք ռոմանտիկ եւ նրբորեն շոյում են, սանրվածքը՝ «վերջերս եմ բանտից դուրս եկել» ոճով եւ մի տհաճ օծանելիք. չենք մոռանում իհարկե, սանդալներով սպիտակ գուլպաներ հագնելու մասին։  «Քյարթերի» խոսելաձեւը, շարժումներն ու ժեստերը հիշեցնում են սեւամորթներին։

Գեղեցիկ սեռի ներկայացուցիչների եոտ հարաբերություններում «քյարթերը» նախընտրում են իրենց կանանց «սանձերը ձգած պահել»։ Ընտրելով մի «ծիտ»՝ նա փորձում է նրան դարձնել «հավ». չէ՞ որ հենց այդպես պետք է վարվի իսկական հայ տղամարդը։ Եթե այդ «ծիտը» մինչեւ ճակատագրական հանդիպումը կրել է կարճ կիսաշրջազգեստներ եւ շատ բաց հագուստ, ապա «հավը»  պետք  է միանգամից լիովին փոխի իր զգեստապահարանը՝ հետեւելով «քյարթ-մաչոյի» պահանջներին։ Վերջինս իր կեսին պահում է ուժեղ վերահսկողության տակ, եթե իհարկե, խոսքը վերաբերում է լուրջ մտադրություններին, եւ եթե «ծիտը» համընկնում է «քյարթի» պատկերացրած «լավ ու պարկեշտ աղջկա կերպարին...

Իհարկե, «քյարթուների» մեջ էլ նորմալ մարդիկ կան։ Նրանք չեն առանձնանում իրենց խելամտությամբ, բայց նրանք ունեն շատ ճիշտ ընկալումներ։ Ճիշտ է, նրանք այնքան էլ լավ ճաշակ չունեն, բայց գիտեն շատ պարզ ճշմարտություններ։Նման մարդկանց լեզուս չի պտտվում «քյարթ» անվանել, քանի որ «քյարթիզմը» ինձ համար հայ ժողովրդի ողբերգությունն է, որը կարող է դառնալ նրա վերացման պատճառ...

 

Ալեքս Ալիխանյան

 

 

 


Հետևեք NEWS.am STYLE-ին Facebook-ում, Twitter-ում և Instagram-ում





  • Այս թեմայով



@NEWSam_STYLE

  • Արխիվ
Որոնել