Սևավոր կամ ծիծակաքիթ քյառթակիրները պատահում են Երևանում, գլխավորապես 3-րդ մաս և Կայարան կոչվող վայրերում (քուչեքում): Սովորաբար սնվում (կուշկվում, լռվցնում) են խմբերով՝ «թայֆաներով»: Քյառթին կարելի է տարբերել նաև բացարձակ մուննաթ դեմքի արտահայտությամբ (երբեմն՝ չտեսի): Հագնում են հիմնականում սև և.... սև (դասական շալվար,կոստ,սպառծիվկա,ծիծակ, դագաղ, չարոխ), ունեն պարբերաբար թքելու սովորություն: Համարյա բոլոր քյառթերի մոտ իսպառ բացակայում է ճակատը (մենք ենթադրում ենք, որ այն թաքնված է յուղոտ ժելեով սարքած հատիկ հատիկ «չոլկի» տակ): Ընտանիքավորվում են միայն պարտքով վերցրած փող ունենալու ժամանակ կամ «խարեբի» ծնունդից ծնունդ, հարսանիքից հարսանիք: Շատ վիճաբանությունների տեղիք են տալիս նրանց ձվադրման դիրք ընդունելու՝ «պպզելու» փաստը: Նկատված է, որ այդ դիրքում քյառթերը զգալիորեն տափակում ու անհամանում են: Քյառթ ինստիտուտի նշանակությունը և ծագման կոնկրետ ժամանակահատվածը մնում է անհայտ: Հայտնի է, որ քյառթերին հիպնոսացնում կամ, այսպես ասած, «տանում» է իրենց որոշ ցեղակիցների կլկլաձայն երգերը: Ներկայումս հաշվվում են քյառթերի ավելի քան տաս տարատեսակներ, որոնցից առավել տարածված են Qyartus Normalus (քյառթ սովորական),Qyartus Trepartis (երրորդմասցի քյառթ), Qyartus Vulgaris (գեղական քյառթ) ու Qyartus Harevanus (քյառթու հարևան): Քյառթերի պաշտոնական կրոնը Ճիշտն է:
Ըստ քյառթուների աղջիկը պետք է աապագա հաՌս լինի...աղջիկը պիտի հեզ լինի բա ոոնց...պիտի ամբողջ քաղաքում մենակ իրա "հայաթի" բուտկի տեղն իմանա ու ինստիտուտ-տուն ճամփեն.պետք ա գան իրան " ուզեն " ապագա խնամիները...որ պտի հաՌսանիք անեն ու պտի ավանդական շլյագեռ սպիտակ շոր հագնի, հազիվ քայլի,պտի կարմիր խնձոր բերեն եզդիների նման պարացնեն...մյուս քյառթերն էլ գան ախչիկ կպցնեն հարսանիքի օրը ...ու մեկել մի հատ կնիկ գա գոռա "տաշիիիի"...դպրոց,ինստիտուտ,ընտանիք,գործ,երեխա,թոռ ու ֆսյո...պրծավ...էտա ժողովուրդ ջան մեր հայկական քյառթական "ավանդույթը": Իրականում հայկականի հետ հեչ կապ չունի: Քյառթուներին խորին շնորհակալություն թունավորելու ու հարամելու համար զարգացող ու կիրթ մարդկանց կյանքը :
Չնայած կանայք չեն մտածում իրենց ընկերների կարծիքի և իրենց դիրքի մասին հասարակության մեջ, ինչքան քյառթու տղամարդիկ: Նրանք տղամարդ չեն լինի, եթե նրանք հասարակության մեջ հանդես չգան որպես մի մեծ առնանդամով տղամարդ ով ունի կին, երեխաներ,մեքենա և աշատանք, բոլոր տղաների երազանքը դա է , բայց այստեղ կինը, երեխաները դիտվում են ոչ թե մեր քյառթու ախպոր ցանկություն և հարգված անձեր ,այլ աքսեսուար, որ տեսեք ես կին ունեմ ,երեխաներ ,մեքենա ,փող ուրեմն ես ստատուս ունեմ իսկական տղամարդու: Այսօր ոչ մի կին կամ աղջիկ երբեք չի նստում մտածում ինչու է այդպես: Առավել ևս քյառթուները:
Ամենացավալի թեման: Կանայք փոքրուց լսում են, որ կինը թույլ է և պետք է դիմանա ամեն ինչին, ամեն ամեն ինչին: Ամեն բառի մեջ մտնում է ամուսնու դավաճանությունը, կնոջ հանդեպ սեռական,ֆիզիկական և հոգեբանական բռնությունը:
Ամուսինդ դավաճանում է? հետո ինչ, դու պետք է զսպես , "բա տղմարդա բա կդավաճանի էլ սիրուհի կպահի էլ..." քյառթային կարծրատիպ: Ինչու գնալ սիրուհու մոտ եթե նա ինքն է ուզում ունենալ տանը մի որևէ մեկին, որը ապուշի պես իրեն "կսիրի" , կլվանա նրա կեղտոտ "տռուսիկներն" ու "նասկիները", ճաշ-մաշ կսարքի, որ ինքը կուշտ-կուշտ ուտի: Իսկ կնոջն էլ հենց քյառթ հասարակությունն է պահում այդ ընտանիքում, ասելով որ ամեն ինչ նորմալ է այդպես էլ պետք է լինի: Հոգեբանական բռնության մի մաս է նաև այդ քյառթային պահերը տնից դուրս գնալու մասին ընկերոջը կամ ամուսնուն տեղյակ պահելով, հետո եթե կինը ուշ ժամի է տուն գալիս առանց տղամարդու ուղեկցության, ուրեմն բոզ ա," ինչ գործ ունի "նորմալ" աղջիկը քշերվա 10ին դուսը..."բա իհարկե:Ես ուզում եմ որ քյառթուներից տուժած կանայք ու աղջիկները նորմալ ապրեն: Ամեն մեկս կհիշի իր կյանքում գոնե մեկ հիշողություն կապված նրա հետ, որ ինքը ենթարկվել է հոգեբանական բռնության քյառթուների կողմից: Թող ոչ ոքի չթվա թե բռնություն իրագործողները միայն և միայն քյառթու տղամարդիկ են...ոչ ... քյառթու կանայք ավելի են բռնության ենթարկում մյուս կանանց.. Հիշենք սկեսուրներին ,տալերին ,ընկերուհիներին, մայրերին ու մեծ քույրերին...և այս շարքը անվերջ է...եթե առաջին հայացքից թվում է, որ կիսուրը իրավունք ունի հարսի վրա գոռալու մուննաթ գալու ինչ ա ինքը նրա ամուսնու մայրն ա..ապա սխալվում եք...ոչ ոք իրավունք չունի մյուսի նկատմամբ ձեռք բարձրացնելու, գոռալու, մուննաթ գալու կամ ստիպելու անել այս կամ այն գործողությունը: Դու քո մարմնի և մտքի տերն ես: Հերիք եղավ լուռ համաձայնվես թե հասարակության մեջ , ընտանիքիդ մեջ սխալ կարծրատիպերը ճիշտ են: Ճիշտը այն է, երբ դու քեզ լավ ես զգում...եթե դու լավ չես զգում այդ միջավայրում ուրեմն մի բան այն չէ, այդպես չպետք է լինի: Քյառթուներ հերիք եղավ բռնությանը կնոջ նկատմամբ.Կինը մարդ է և իրավունք ունի իր ցանկությունը հայտնելու...Քյառթուներ վերջ տվեք կնոջը դիտել, որպես առարկա:
Քյառթեր հերիք եղավ տատիկների ու պապիկների անունը փաթաթես նորապսակների վզին, որ նրանք իրենց երեխայի անունը իրենց ցանկության դեմ դնեն այնպես ինչպես, որ դուք եք ուզում,հանգիստ թող այն կնոջը ով ընդհանրապես չի ուզում երեխա ունենալ...ՆԱ ՉԲԵՐ ՉԷ...նա ուղղակի ՉԻ ՈՒ Զ ՈՒ Մ...հասկանում եք??? Ոչ քյառթերը հասկանալուց շատ հեռու են:
Այն մասին, որ քյառթու տղաները շուտ են սեռական կյանք սկսում, երբ "իրենց պապաները կամ մեծ ախպերները տանում են իրանց Ցիրկի դեմից մեկի մոտ (մեջ) հյուր" ` հայտնի է վաղուց: Նախ ով կարող է ինձ ապացուցել, որ տղամարդը սեքս գիգանտ է և նրանց սեռական կյանքը շուտ սկսելը անհրաժեշտ է օդի պես ,ես ձենս կկտրեմ: Այդպես չի, նույնիսկ հակառակը ,կնոջ օրգանիզմը ավելի շուտ է սկսում սեռահասունացումը քան տղամարդու օրգանիզմը: Բայց ոչ ոք երբեք կնոջը չի տանում սեռական կյանքը սովորելու և սկսելու , ստիպելով կամ ասելով, որ "կնիկ պտի դառնաս ": Երկու դեպքն էլ սխալ է: Ոչ ոք բացառությամբ հենց իրենց, իրավունք չունի որոշելու իր փոխարեն ում հետ և երբ քնել կամ չքնել ,ամուսնանալ կամ չամուսնանալ: Կինը եթե պատրաստ է սեռական հարաբերություն ունենալ 30ում նոր, ապա թողեք նրան անելու իր ընտրությունը...ով է ասել, որ ինստիտուտը ավարտելուց հետո պարտադիր պետք է ամուսնանալ: Կարողա կինը կամ տղամարդը չի ուզում: Քյառթ հասարակություն, հանգիստ թող բոլոր երիտասարդներին, թե տղամարդկանց, թե կանանց, թող իրենք որոշեն ում հետ և երբ ունենալ հարաբերություններ , անկախ ամեն ինչից ,միայն իրենց ցանկությամբ... Այն դիրքը, որը հիմա բռնել է Հայ հասարակությունը տանում է դեպի ՁԻԱՀի տարածման ու ոչ մի բան չի անում դրա կանխարգելման համար: Նույնիսկ էտ բռնաբարությունները տեղի են ունենում այն պատճառով ,որ կնոջը սուրբի պես պահում են, որ կույս-կույս ամուսնանա, բայց ոչ մեկ չի ասում կարողա կինը ուզում է ապրել սեռական կյանքով, ու հետո այդ արգելքներից տուժում են հենց այդ արգելքը դրած քյառթուները, որոնք տառապելով իրենց "կանգնած անդամի" ձեռքը ստիպված բռնության են ենթարկում կնոջը և ոչ միայն դրանից: Պատճառները շատ են: Զարգացրեք ձեզ գոնե մի քիչ:
